Xóa bỏ đặc quyền trong đầu tư cơ sở hạ tầng

Quan hệ đối tác công tư (PPP) là giải pháp thay thế hữu hiệu cho BOT, BTO, BT được cho là đã tạo ra đặc quyền cho nhà đầu tư.

Tốn đất để đổi lấy hạ tầng

Bà Vũ Quỳnh Lê, Giám đốc Trung tâm hỗ trợ đấu thầu, cho biết đến thời điểm này, có khoảng 110 dự án BOT, BTO và BT đã và đang được thực hiện hoặc trong thời gian kêu gọi đầu tư.

Ở Hà Nội, có thể điểm tới dự án xây dựng cầu Vĩnh Tuy, cầu Thanh Trì, tuyến đường 5 kéo dài, đường vành đai 3, đường cao tốc Pháp Vân - Cầu Giẽ, các tuyến đường quốc lộ hướng tâm như Lê Văn Lương, Văn Cao… hay hạ tầng kỹ thuật của nhiều khu đô thị mới như Linh Đàm, Đại Kim-Định Công, khu vực Đông Nam Trần Duy Hưng và khu thể thao Mỹ Đình.

Tại TPHCM là đường ôtô cao tốc TPHCM – Trung Lương; đường cao tốc TPHCM – Long Thành – Dầu Giây, cầu Phú Mỹ, cầu Rạch Miễu…

Theo Ngân hàng Thế giới, việc hợp tác đầu tư giữa Nhà nước và tư nhân thông qua hình thức hợp đồng BOT, BTO và BT đã được thể chế hóa, song vấn đề đặc quyền cho nhà đầu tư trong xây dựng và kinh doanh các công trình hạ tầng để gắn kết trách nhiệm, chia sẻ rủi ro và đảm bảo hài hòa lợi ích… vẫn còn nhiều điều đáng bàn và chưa thực sự mang lại hiệu quả nên chưa khơi thông được tâm lý, cũng như nguồn tài chính tư nhân vào các dự án hạ tầng.

Thậm chí, Giáo sư Đặng Hùng Võ, nguyên Thứ trưởng Bộ Tài nguyên & Môi trường, còn nhận định, chúng ta đang rất tốn đất để đổi lấy việc đầu tư xây dựng hệ thống cơ sở hạ tầng và vô hình chung làm lợi cho nhiều doanh nghiệp.

Tạo điều kiện để thu hút vốn từ khu vực tư nhân

Từ nay tới năm 2020, Việt Nam sẽ cần khoảng 160 tỷ USD để phát triển hệ thống các công trình kết cấu hạ tầng kinh tế, hạ tầng kỹ thuật thông qua các dự án mở rộng, nâng cấp mạng lưới đường giao thông, cầu cống, các nhà máy điện, nhà máy cấp thoát nước và xử lý rác thải…

Trong khi đó, đầu tư công truyền thống từ ngân sách Nhà nước, trái phiếu Chính phủ và vốn ODA hiện chỉ đáp ứng được ½ nhu cầu nói trên.

Theo báo cáo của Ngân hàng thế giới, nguồn vốn của khu vực kinh tế tư nhân đầu tư vào cơ sở hạ tầng tại Việt Nam hiện chỉ chiếm khoảng 20% trong tổng đầu tư. Sự tham gia của các doanh nghiệp nước ngoài thông qua hình thức liên danh, liên kết còn rất dè dặt bởi nhiều quan ngại về hiệu quả đầu tư, tỷ suất sinh lời và khả năng an toàn vốn.

Với mô hình PPP, hàng năm, các cơ quan Nhà nước sẽ lập danh mục dự án ưu tiên đầu tư PPP và tiến hành đấu thầu cạnh tranh để lựa chọn nhà đầu tư trong và ngoài nước đủ năng lực và kinh nghiệm nhất.

Theo Cục Quản lý Đấu thầu, cơ cấu vốn chuẩn cho những dự án hợp tác thuộc loại này là 30% của Nhà nước và 70% của tư nhân. Trong đó 21% là vốn chủ sở hữu và 49% còn lại là do nhà đầu tư vay thương mại.

Trước mắt PPP sẽ được thí điểm khoảng 2-3 dự án ở mỗi lĩnh vực (không phân biệt nhà đầu tư trong nước hay người ngoài) để lấy kinh nghiệm thực tiễn và làm cơ sở biên soạn những quy chế, hệ thống văn bản pháp lý cho hình thức hợp tác này.

Chuyên gia Nguyễn Minh Phong góp ý thêm, quan trọng là cần có Luật Đầu tư công, đặc biệt, cần có những chế tài xử phạt cụ thể để đảm bảo hiệu quả cho mối quan hệ đối tác công tư, cũng như sự thành công và tính bền vững của các công trình hạ tầng cơ sở.

Nguồn Dân trí