Xu hướng lãi suất năm 2011: lãi suất sẽ giảm?

LS là một trong vấn đề nóng nhất trên thị trường tiền tệ năm 2010. Nhiều bất cập trong tình hình LS của Việt Nam tác động tiêu cực tới hoạt động sản xuất-kinh doanh và thị trường tài chính, đó là: LS tái cấp vốn, LS chiết khấu của NHNN thấp hơn LS kinh doanh của các NHTM, LS huy động VND niêm yết thấp hơn LS thực trả cho khách hàng, LS cho vay USD thấp hơn LS cho vay VND…

Đặc biệt, tình trạng “2 giá” LS tiền gửi VND đã và đang gây những bức xúc không chỉ với khách hàng mà cả với NH. Các NHTM cũng rất đau đầu để hạch toán sao cho “giấu nhẹm” được các khoản chênh.

Chưa thể thả nổi lãi suất

Khi được hỏi về những kiến nghị, đề xuất cho năm 2011 thì điều đầu tiên mà nhiều NH mong muốn là LS chỉ còn một giá, công khai, minh bạch. Được biết thông tin vấn đề LS đã được đưa ra bàn tại Hội nghị triển khai nhiệm vụ ngân hàng năm 2011 vừa được NHNN tổ chức vừa qua.

Đại diện lãnh đạo Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam (VNBA) cho rằng, năm 2011, vấn đề LS đã được luật định rất rõ ràng tại  Điều 91 của Luật các tổ chức tín dụng (TCTD) năm 2010 là: “TCTD được quyền ấn định và phải niêm yết công khai mức LS huy động vốn, mức phí cung ứng dịch vụ trong hoạt động kinh doanh của TCTD. TCTD và khách hàng có quyền thỏa thuận về lãi suất, phí cấp tín dụng trong hoạt động NH của TCTD theo quy định của pháp luật”. Như vậy, các NH cứ thế mà áp dụng. Tuy nhiên, đại diện VNBA cũng nhấn mạnh rằng, theo luật: “Trong trường hợp hoạt động NH có diễn biến bất thường, để bảo đảm an toàn của hệ thống tổ chức tín dụng, NHNN có quyền quy định cơ chế xác định phí, LS trong hoạt động kinh doanh của TCTD”.

Một điều lạ là trái với ý kiến của một số chuyên gia đòi hỏi áp dụng cơ chế thị trường hoàn toàn cho LS thì ý kiến chung của đa số các NH (cả lớn lẫn nhỏ) vẫn muốn NHNN can thiệp vào trần LS huy động VND vì họ sợ để cạnh tranh LS tự do sẽ dẫn đến mất an toàn hệ thống. Điều này cho thấy trong bối cảnh thị trường tiền tệ hiện nay của Việt Nam, việc thả nổi hoàn toàn LS chưa thể áp dụng được.

Sẽ đồng thuận theo tháng?

Tình trạng “2 giá” LS trong năm qua là do trần LS đồng thuận không phản ánh đúng cung-cầu thị trường. Làm thế nào vừa đồng thuận lại vừa đảm bảo LS 1 giá? Một lãnh đạo NHNN cho rằng, dù các NH đề nghị và Luật NHNN năm 2010 đã cho phép thì NHNN cũng không ấn định LS trần theo chủ quan của mình. Định kỳ các thành viên VNBA nên thống nhất mức LS huy động VND bao nhiêu thì hợp lý, sau đó VNBA đề nghị NHNN giúp đỡ giám sát các thành viên thực hiện mức LS này.

Cũng sang năm 2011, NHNN sẽ thiết kế các mức LS do NHNN công bố theo hướng: LS cơ bản chỉ còn có ý nghĩa là để xác định hành vi cho vay nặng lãi; LS tái cấp vốn sẽ ở mức cao nhất để thực hiện đúng nguyên tắc NHNN chỉ là người cho vay cuối cùng hỗ trợ thanh khoản sau khi các NHTM đã hết cửa vay các nơi khác. Riêng đối với các NH nhỏ trong những trường hợp đặc biệt sẽ có cơ thế LS tái cấp vốn riêng. Việc định hướng LS như vậy sẽ phù hợp với thông lệ quốc tế và khắc phục “lỗ hổng’” chính sách hiện nay đang gây ra dư luận về việc một số NH lợi dụng vốn vay LS thấp từ nguồn tái cấp vốn của NHNN để kiếm lời một cách không minh bạch.

Xu hướng LS giảm

Nguyên nhân chính là khách hàng không thể chịu đựng được LS cao hơn nữa. Ít có quốc gia nào LS vay lại cao như của Việt Nam hiện nay, từ 16%-20%/năm, thậm chí đến 23%/năm nếu vay qua thẻ tín dụng. Các NH cũng ý thức được rằng đẩy LS lên cao nữa NH sẽ đối diện với rủi ro lớn hơn vì khách hàng không thể có lợi nhuận trả NH.

Bên cạnh đó, các biện pháp ổn định tỉ giá, kiềm chế lạm phát mà Chính phủ đang chỉ đạo quyết liệt cũng sẽ hỗ trợ giảm LS. NHNN cũng định hướng điều chỉnh linh hoạt các mức LS điều hành theo nguyên tắc thị trường, tạo điều kiện cho việc huy động các nguồn vốn trong nền kinh tế, hỗ trợ tăng trưởng bền vững.

Tuy nhiên, theo ý kiến nhiều NH thì mặt bằng LS trong quý I/2011 sẽ vẫn ở mức cao như cuối năm 2010. Nếu mọi nhân tố vĩ mô và điều hành diễn ra theo định hướng thì LS huy động VND sẽ giảm dần ở mức khoảng 0,5%/năm mỗi thời kỳ và sẽ về mức khoảng 12-13%/năm vào quý III/2011. Tương ứng LS cho vay VND sẽ về khoảng 15%-16%/năm.